88 yıllık verilerle Türkiye’de Orman Yangınları

Artış trendi kaygı veriyor: 2024’te 3800 Yangın Çıktı

Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadelesi, son yıllarda kritik bir noktaya ulaştı. 2024 yılında toplamda 3800 orman yangını meydana geldi ve bu yangınlarda 27.000 hektar alan zarar gördü. Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey, 2024 yılında çıkan yangınların sayısını ve etkilediği alanı bu rakamlarla açıkladı.

2000’li yılların ilk on yılında yıllık ortalama 2091 olan yangın sayısının, 2024’te 4000’e yaklaşmış olması, son çeyrek asırda orman yangınlarında dramatik bir artış yaşandığını gösteriyor.

İzmir / Ödemiş yangını devam ediyor

2025 yılının Temmuz ayının ilk günlerinde ise, devam eden yangınlarla ilgili açıklama yapan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, son bir haftada 624 orman yangını çıktığını belirterek, “Cumhuriyet tarihinin en iyi hava ve kara filosu ve personeliyle müdahalelerimizle bu zorlu süreçte çok iyi sonuçlar aldık.” dedi.

Bakanın açıklamasına göre, 624 yangından 621’i kontrol altına alındı. 4 Temmuz tarihinde, hala 9 büyük yangınla mücadele ediliyor. Bu yangınlardan 6’sı kontrol altına alındı: Antalya, Mersin, Kırklareli, İstanbul Silivri, Adana Ceyhan, Uşak Eşme.

İzmir’in Çeşme ilçesindeki yangının şiddetinin azaldığı ve kontrol altına alınması yönünde olumlu gelişmeler yaşandığı bildirildi. Ödemiş ilçesindeki yangının ise kuvvetli rüzgârın etkisiyle hızla yayıldığı, geniş bir alana sıçradığı ve rüzgârın halen etkisini sürdürdüğü; ekiplerin müdahalesinin yoğun şekilde devam ettiği aktarıldı.

Bu yazıda, son yangınları değil, geçmişten günümüzde yangınları haberleştireceğiz.

88 yılda Orman Yangınları

1937-2024 döneminde Türkiye’de toplam 126 bin 268 orman yangını çıkarken, 1 milyon 907 bin 265 hektar alan yandı. Bu 88 yıllık süreçte yıllık ortalama yangın sayısı 1435 iken, son 10 yılda (2015-2024) bu ortalama 2732’ye yükseldi.

En Çok Yangın Görülen Bölgeler (2015-2024)

Yangın Sayısı Açısından: (İl / Sayı)

Muğla 3120
İzmir 2817
Antalya 2234
Kahramanmaraş 1759
Adana 1505

Yanan Alan Açısından: (İl / hektar)

Antalya 67512
Muğla 52686
İzmir 17751
Mersin 15104
Adana 12514

Türkiye’de en büyük 10 orman yangını (Alan Bazında)(1979-2025)

Bu listede, 2021 orman yangınlarının ağırlığı dikkat çekiyor.

Sebeplerin Anatomisi: İnsan Faktörü Belirleyici

Son 10 yılın verilerine göre yangın nedenlerinin dağılımı şöyle:

Sebep / Oran (%)
İhmal ve dikkatsizlik 29,5
Kasıt 4,5
Kaza 5,6
Doğal nedenler (yıldırım) 13
Bilinmeyen 47,4

İnsan kaynaklı yangınların (ihmal, kasıt, kaza) toplam oranı %39,6’yı buluyor. Bu yangınların büyük kısmı anız yakma, sigara, çöp yakma ve piknikçilik gibi ihmal kaynaklı. Daha az oranda ise avcılık ve çoban faaliyetlerinden kaynaklanıyor.

Önemli bir ayrıntı, kasıtlı yangınların alan bazında orantısız etkisi. Sayıca sadece %4,5 oranında olan bu yangınlar, toplam yanan alanın %23,3’ünden sorumlu.

İklim Değişikliği: Yangın riskini artırıyor

Küresel iklim krizi, artan sıcaklıklar, kuraklık ve insan etkisi, yangın tehdidini derinleştiriyor. Türkiye’nin de içinde yer aldığı Akdeniz iklim kuşağı, bu tehdide karşı en hassas bölgelerden biri.

1850’den bu yana Türkiye’nin ortalama sıcaklıklarında belirgin bir artış yaşandı. Son 20 yılda, sanayi öncesi döneme göre sıcaklık artışı 2°C’yi aştı. Isınma trendi, orman yangını riskini doğrudan etkileyen başlıca faktörlerden biri olarak öne çıkıyor.

Dünyadaki trend de Türkiye’dekine paralel gidiyor. 1991-2020 aralığının referans alındığı aşağıdaki grafikte, 2023 yılındaki sıcaklık anomalisi görülüyor.

2022 yılında çıkan 2160 yangında, toplam 12799 hektar orman alanı zarar gördü. Yangın başına ortalama zarar 5,9 hektar oldu.

Ormanlarda “İzinli Müdahale”: İnsan etkisi yasal zeminde de büyüyor

Yangınlar dışında ormanların tahrip olmasına yol açan bir diğer etken de insan faaliyetlerine açılan orman izinleri. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, 2012’den 2024’e kadar madencilik, enerji ve diğer faaliyetler için açılan orman alanları istikrarlı biçimde arttı.

Grafiğe göre, 2024’te ormanlarda verilen madencilik ve enerji izinlerinde ciddi bir artış gözlemleniyor. Bu da doğal ekosistemlerin hem doğrudan tahrip edilmesine, hem de yangın riskinin artmasına zemin hazırlıyor.

Türkiye tarihinin en büyük yangınları (2021)

2021 yılı, Türkiye’de orman yangınları tarihinde en yıkıcı yıl olarak kayıtlara geçti.

Buna göre 2021 yılında yanan alanlar,

Yer / Yanan Alan (hektar)
Antalya / Manavgat 26903
Muğla / Milas 12764
Muğla / Köyceğiz 10737
Antalya / Gündoğmuş 8666

Önleme Çabaları ve Teknolojik Yatırımlar

Orman Genel Müdürlüğü (OGM), yangınlarla mücadelede yalnızca söndürmeye değil, önlemeye yönelik teknolojik yatırımlara da ağırlık verdi. 184 insansız hava aracı (drone) yangın izleme ve tespit amacıyla kullanılıyor. Akıllı kule sistemleri, sıcaklık, duman ve nem ölçümleriyle erken uyarı sistemine entegre ediliyor. Yapay zekâ destekli risk haritaları, ekiplerin önceden pozisyon almasını sağlıyor. 2024 yılında 72 yeni gözetleme kulesi hizmete girdi. Uzmanlara göre bu sistemler, yangınların erken fark edilmesi ve büyümeden müdahale edilmesi açısından kritik rol oynuyor.

2025 yangın sezonu başladı, acil eylem şart

2025 yılı yangın sezonunun henüz başında olmamıza rağmen, ilk ayda çok sayıda yangın vakası bildirildi. Bu, yeni sezonun da geçmiş yıllardaki gibi yoğun geçeceğine işaret ediyor.

Veriler, Türkiye’de orman yangınlarının yalnızca sayıca değil, etki açısından da büyüdüğünü göstermektedir. 2000’li yılların başında yıllık yaklaşık 2000 olan yangın sayısının 2024’te 3800’e ulaşması, neredeyse iki katına çıkan bir artışı ifade ediyor.

İnsan etkisinin %40’a yaklaşması, eğitim, denetim ve bilinçlendirme kampanyalarının artırılmasını zorunlu kılıyor. Özellikle kasıtlı yangınların yıkıcılığı, hukuki uygulamaların caydırıcılık düzeyinin yeniden değerlendirilmesini gerektiriyor.

2025 yılı boyunca, erken uyarı sistemleri, hızlı müdahale kapasiteleri ve toplumsal farkındalık oluşturma çabaları, ormanlarımızın geleceği açısından hayati önemde.

Haber: Onur Metin