Avrupa Birliği (AB), son yıllarda sürdürülebilir bir ekonomi oluşturma ve çevreye olan etkisini azaltma yolunda geri dönüştürülebilir atık ticaretini önemli bir araç olarak kullanıyor. AB’nin bu kapsamda yürüttüğü atık yönetimi politikaları, ihracat ve ithalat verilerinde kaydedilen değişimlerle birlikte dikkat çekiyor.
Türkiye’nin Geri Dönüştürülebilir Atık Ticaretindeki Stratejik Konumu
Eurostat verilerine göre, 2022 yılında AB ülkelerinden toplam 32,1 milyon ton geri dönüştürülebilir atık ihraç edildi. Bu miktarın yaklaşık %39’u, yani 12,4 milyon tonu Türkiye’ye gönderildi. Türkiye, AB’nin geri dönüştürülebilir atık ticaretindeki en büyük alıcısı konumuna gelmiş durumda. Ancak, Türkiye bu atıkları dönüştürürken ülkenin kendisi için durum çok iç açıcı değil.
Türkiye’nin AB’den ithal edilen geri dönüştürülebilir materyalleri işleyebilme kapasitesi, AB’nin atık yönetimi hedeflerine ulaşmasını destekliyor. Bu iş birliği, Türkiye’nin geri dönüşüm altyapısının gelişmesini teşvik ediyor ve çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunuyor.
Türkiye’nin geri dönüştürülebilir atık ticaretindeki stratejik konumu, AB’nin çevresel sürdürülebilirlik politikalarıyla uyumlu ve karşılıklı fayda sağlıyor.
Geri dönüştürülebilir ürünlerle AB dışı ticaret (ağırlık, % büyüme oranı, 2013-2023) verilerine şöyle bakılabilir:
Kağıt ve Plastik Atıklar Çevre Dostu Bir Süreçle İşleniyor
Geri dönüştürülebilir kağıdın AB dışı ithalatında ilk 5 ortağın dördü Avrupa ülkeleriydi. Bunun istisnası, geri dönüştürülebilir kağıdın AB dışı ithalatının %29’unun geldiği Amerika Birleşik Devletleri’ydi. Sadece Birleşik Krallık daha yüksek bir paya sahipti (%31). Geri dönüştürülebilir kağıdın AB dışı ihracatında en büyük ortaklar Hindistan (%32), Endonezya (%17) ve Vietnam (%13) idi.
Kağıt ve plastik atıklarda kaydedilen yüksek ihracat rakamları, AB’nin çevresel etkisini azaltma hedefleri doğrultusunda daha az enerji tüketen geri dönüşüm çözümlerine yönelme çabasını yansıtıyor. Kağıt atık ihracatının 6956 bin ton gibi bir seviyeye ulaşması, AB’nin geri dönüşüm sektöründeki etkinliğini gösteriyor.
Türkiye’nin Plastik Atık İthalatı ve Çevresel Etkiler
Türkiye, AB’nin ihraç ettiği plastik atıkların da en önemli alıcılarından biri. 2022 yılında Türkiye, toplamda 1,327 bin ton plastik atığı AB’den ithal etti. Türkiye, bu süreçte plastik atıkları kontrollü bir şekilde işleyerek çevresel kirliliği azaltma hedefini gözetiyor.
Türkiye’nin AB ile olan ticari ilişkileri, sadece ekonomik bir değer yaratmakla kalmayıp aynı zamanda çevresel bir fayda sağlıyor. Türkiye, geri dönüşüm kapasitesini artırarak AB’nin çevre dostu politikalarına katkıda bulunuyor.
Cam Atık İthalatında Artan Talep
AB, geri dönüştürülebilir cam ürünlerde ise ithalat fazlası veriyor. 2022 yılı itibarıyla 817 bin ton cam ithal eden AB, cam geri dönüşüm kapasitesinin bazı üye ülkelerde yetersiz kalması nedeniyle bu ürünü dışarıdan temin ediyor.
Ekonomik Fayda ve Sanayide Kullanım Potansiyeli
Türkiye, ithal ettiği geri dönüştürülebilir ürünleri yerel sanayide kullanarak bu materyalleri hammadde olarak değerlendirebiliyor. Özellikle demirli metallerde Türkiye, ithalat yoluyla üretim maliyetlerini düşürüyor ve sanayi üretiminde çevre dostu bir kalkınma sağlıyor.
Ekonomik Katkıların Yanında Çevresel Etkiler
Geri dönüştürülebilir atık ticareti, AB ve Türkiye arasındaki iş birliğini derinleştirirken çevresel etkilerin azaltılmasına yönelik sürdürülebilir kalkınma amaçlarına katkı sunuyor. Bu iş birliği modeli, gelecekte geri dönüşüm sektörünün kapasitesini artırarak AB’nin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasında önemli bir rol oynayacak.
Türkiye’nin dönüştürülebilir atıklar için bir merkez haline gelmesi, bazı ekonomik ve çevresel fırsatlar sunarken, aynı zamanda önemli riskler ve potansiyel zararlar da taşır. Türkiye’nin atık işleme ve geri dönüşüm merkezi haline gelmesi, iyi yönetilmezse çevre, ekonomi ve toplum sağlığı üzerinde ciddi zararlara yol açabilir. Sürdürülebilir ve kontrollü politikalar, çevresel koruma önlemleri ve gelişmiş atık yönetim sistemleri olmadan, bu adımın zararları faydalarını gölgede bırakabilir.
