Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılı yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerini kamuoyuyla paylaştı. HepsiVeri sitesi, hem geçmişten bugüne kadar, hem de bugün açıklanan verileri derleyip okuyucularına sunuyor.
TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 85 milyon nüfusun yaklaşık 18.5 milyonu, geçtiğimiz yıl aylık geliri 4 bin 190 liradan az olan ailelerde yaşamak zorunda kaldı.
Göreli Yoksulluk Oranı’nda gerileme var
TÜİK’in 2023 yılı Yoksulluk ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçları açıklandı. Araştırma sonucunda, toplumun genel düzeyine göre belirli bir gelir eşiğinin altında olan bireylerin göreli yoksulluk içinde sayılıyor.
Araştırmaya göre, göreli yoksulluk oranı gerileme gösterdi. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si baz alındığında, yoksulluk oranı 2023 yılında önceki yıla göre 0,5 puan azalarak %13,9’a düştü. Ancak, medyan gelirin %60’ı baz alındığında bu oran %21,7 olarak kaydedildi ve önceki yıla göre 0,1 puanlık bir artış görüldü.
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesaplamalarında ise hane düzeyinde otomobil sahipliği, beklenmedik ekonomik harcamaları yapabilme, tatil masraflarını karşılayabilme gibi değişkenler göz önüne alınmaktadır. Bu oran, 2022 yılında %16,6 iken, 2023 yılında 2,2 puan azalarak %14,4’e düşmüştür.
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı 2023 yılında %14,4 oldu.
Hane düzeyinde sorgulanan değişkenler arasında otomobil sahipliği, beklenmedik ekonomik harcamaları yapabilme, bir haftalık tatil masraflarını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, düzenli et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları yenileyebilme durumları bulunmaktadır.
Sürekli yoksulluk oranı %12,3 olarak belirlendi. Dört yıllık panel veri analizi kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre, son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde yoksul olan fertleri içermektedir. Bu bağlamda, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,7 puan azalarak %12,3 olarak belirlenmiştir.
Fert düzeyinde toplanan değişkenler arasında ise eskimiş giysileri yenileyebilme, iki çift ayakkabıya sahip olabilme, tanıdıklarla düzenli olarak bir araya gelebilme, ücretli boş zaman etkinliklerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlar için internet kullanımı bulunmaktadır.
Bu 13 değişken arasından en az yedisi karşılanamayan kişilerin oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranı; 2022 yılında %16,6 iken, 2023 yılı anket sonuçlarına göre 2,2 puan azalarak %14,4 olarak tahmin edilmiştir.
Fert düzeyinde toplanan değişkenler arasında ise eskimiş giysileri yenileyebilme, iki çift ayakkabıya sahip olabilme, tanıdıklarla düzenli olarak bir araya gelebilme, ücretli boş zaman etkinliklerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlar için internet kullanımı bulunmaktadır. Bu değişkenler arasından en az yedisi karşılanamayan kişilerin oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranı; 2022 yılında %16,6 iken, 2023 yılı anket sonuçlarına göre 2,2 puan azalarak %14,4 olarak tahmin edilmiştir.
“Sürekli yoksulluk oranı 2023 yılında %12,3 olarak belirlendi.”
Dört yıllık panel veri analizi kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre, son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde yoksul olan fertleri içermektedir. Bu bağlamda, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,7 puan azalarak %12,3 olarak belirlenmiştir.
Grafikteki verilere göre bakıldığında fakir olarak nitelendirilen insan sayısında bir önceki yıla (2022) göre bir azalma olduğu iddia edilebilir.
Ayrıca, medyan gelirin %40’ı baz alınarak hesaplanan yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,2 puan azalışla %7,4’e gerilerken, medyan gelirin %70’i baz alındığında bu oran %29,7’ye yükseldi.
Göreli Yoksulluk Oranı, geçmişten günümüze en düşük değerlerinden birinde görünüyor. Bunun anlamı, toplumdaki gelir adaletsizliğinin azaldığı olarak anlaşılabilir. Ancak, öte yandan başka bir açıdan da bir eşitsizlik oluşuyor olabilir.
Hanehalkı tipine göre, tek kişilik hanelerde yoksulluk oranında artış
Hanehalkı tipine göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si baz alındığında, çekirdek aile bulunmayan hanehalklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 3,7 puan azalarak %8,0’e gerilerken, tek kişilik hanehalklarında bu oran 2,0 puan artarak %9,5’e yükseldi. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı ise 2,1 puan azalarak %17,5’e düşerken, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında azalış yaşandı ve bu oran 0,3 puan azalarak %13,6’ya geriledi.
Eğitim düzeyi düştükçe yoksulluk artıyor
Eğitim düzeyine göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si baz alındığında, yükseköğretim mezunlarının yoksulluk oranı %3,2 ile en düşük seviyede kaydedilirken, okur-yazar olmayan fertlerin %27,8’i yoksulluk riski altında bulunuyor.
Sürekli yoksulluk oranı ise, son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde yoksul olan fertleri kapsayan verilerle belirlenmiştir. 2023 yılı sonuçlarına göre, bu oran bir önceki yıla göre 1,7 puan azalarak %12,3 olarak hesaplanmıştır.
Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Riski altında olan fertler
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan fertlerin oranı incelendiğinde, 0-17 yaş grubunda %39,7, 18-64 yaş grubunda %28,0, 65 yaş ve üstü grubunda ise %26,6 olarak tahmin edilmiştir. Ayrıca cinsiyetlere göre, kadınların dışlanma riski altında olan fertlerinin oranı, erkeklere göre daha yüksek görünmektedir.
Kendi evlerinde yaşayanların oranı 2023 yılında %56,2
Oturulan konuta sahip olanların oranı bu yıl %56,2 olarak belirlendi ve bir önceki yıla kıyasla, 0,5 puan azaldı. Kirada oturanların oranı %27,8, lojmanlarında yaşayanların oranı %0,9 ve kendi konutlarında oturmayıp aynı zamanda kira ödemeyenlerin oranı ise %15,1 olarak hesaplandı.
–
