Dünya Sağlık Örgütü’ne göre erkeklerin %30’unun, kadınların ise %12’sinin ölüm nedeni sigara.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) öncülüğünde her yıl 9 Şubat’ta kutlanan “Dünya Sigarayı Bırakma Günü”, sigaranın zararlarını önlemek, kullanımını azaltmak ve toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla dünya çapında önemli bir gün olarak anılıyor. Ancak, tütün mamulleri hala büyük bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Bu haberde, Türkiye’den ve Dünya’dan bazı istatistikleri sunmak istedik.
Türkiye’de tütün kullanımı son yıllarda önemli bir değişim gösteriyor. Sağlık Bakanlığı’nın 2020 verilerine göre, Türkiye genelinde tütün ürünlerini kullananların oranı %30,7 seviyesinde. Ancak, bu genel oranın altında cinsiyetler arasında belirgin farklar bulunuyor.
Erkekler arasında tütün kullanım oranı %42,1 iken, kadınlarda bu oran %19,2 olarak ölçülüyor. Bu istatistikler, özellikle dikkat çekici bir eğilimi gözler önüne seriyor: Son yıllarda erkekler arasında tütün kullanımı azalırken, kadınlarda ise artış yaşanıyor.
Kadınların sigara kullanımında artış
2022 yılındaki çalışmayla, cinsiyetler arasındaki değişim daha çok göz önüne çıkıyor. Dünya Sağlık Örgütü, Türkiye’de kadınların son yıllarda sigara kullanım oranlarının arttığına işaret ediyor. Kadınların kullanım oranına bakıldığında her gün kullanan kadınların oranı, 2016’da 13,3’ken, 2019’da 14,9’a, 2022’de ise 15,5’e çıkmış durumda. Erkeklerin sigara içme oranlarında ise son çalışmadaki en büyük değişim, 65-74 yaş grubunda. Bu yaş grubunda her gün içen oranı, 2019 araştırmasında yüzde 19,9’ken, 2022’deki araştırmadan yüzde 26,1 olarak görülüyor.
2019 ile 2022 yılları arasında Türkiye genelinde her gün tütün mamulü kullanan 15 yaş ve üstü bireylerin oranı hafif bir artış gösterdi. 2019’da bu oran %28,0 iken, 2022’de %28,3’e yükseldi. Ancak, bu artışın kadınlar ve erkekler arasında farklılık gösterdiği görülüyor. 2022’de, tütün mamulü kullanım oranı erkeklerde %41,3 iken, kadınlarda %15,5 olarak kaydedildi.
Öte yandan, tütün mamulü kullanmayan bireylerin oranı ise aynı dönemde hafif bir azalma gösterdi. 2019’da %68,7 olan bu oran, 2022’de %68,0’e geriledi. Bu durum, tütün kullanımını bırakan veya hiç kullanmayan bireylerin oranında bir düşüş olduğunu göstermekle birlikte, hala Türkiye dünyada sigara kullanımı yoğunluğu konusunda ilk 10 ülkeden biri.
Değişimin olası nedenleri
Sigara kullanım oranları arasında değişimin altında yatan nedenlerin incelenmesi şart. Kadınları tütün kullanımına iten faktörler arasında, sosyo-ekonomik koşulların yanı sıra tütün endüstrisinin kadınlara yönelik pazarlama stratejileri de önemli bir rol oynuyor. Kadınlar arasında tütün kullanımının artmasıyla birlikte, sağlık alanında da endişeler artıyor. Çünkü tütün kullanımının kadınlar üzerindeki etkileriin, erkeklerden farklılık gösterebileceği de iddia ediliyor.
Uzmanlar, Türkiye’nin tütün kontrolü politikalarını cinsiyet duyarlı hale getirmesi gerektiğini vurguluyor. Kadınları tütün kullanımının olumsuz etkilerinden korumayı amaçlayan ve her iki cinsiyeti de hedefleyen stratejilerin benimsenmesi gerektiğini belirtiyorlar. Bu kapsamda, tütünle mücadelede daha etkili politikaların geliştirilmesi ve uygulanması önem arz ediyor.
Sonuç olarak, Türkiye’de tütün kullanımındaki cinsiyetler arasındaki bu değişim, sadece istatistiksel bir eğilimden öte, sağlık politikalarının ve toplum sağlığının önemli bir meselesi olarak karşımıza çıkıyor. Bu değişimin daha iyi anlaşılması ve etkili önlemler alınması, toplumun genel sağlığını korumak açısından kritik bir öneme sahip.
Sigara kullanımı dünyada terörizmden daha çok ölümle sonuçlanıyor.
İnsanlar neden sigara içmeye başlıyor?
Sigara içmek konusunda, herkesin ayrı bir motivasyonu olsa da, genel olarak benzer ya da kalıplara sokulabilecek sebepler var. Bunlardan en çok bilinen sebep, sosyal baskı ve arkadaş çevresi. Türkiye’de “Merak ile başlama”, “arkadaş çevresi” gibi sebepler var. Bunu reklam ve pazarlama, bağımlılık ve stresle başa çıkma izliyor.
Sosyal Baskı ve Arkadaş Çevresi
Çoğu zaman gençler, arkadaşları arasında popülerlik kazanmak veya kabul görmek amacıyla tütün mamülleri kullanmaya başlayabilirler.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre, lise çağındaki gençlerin %71’i, tütün mamullerini ilk kez arkadaşlarıyla birlikte denediğini ifade etmektedir.
Reklam ve Pazarlama
Tütün endüstrisinin agresif pazarlama stratejileri, gençleri ve yetişkinleri tütün mamulleri kullanmaya teşvik edebilir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre, gençlerin %86’sı, tütün mamullerini satın alırken marka reklamlarının etkili olduğunu belirtmiştir.
Bağımlılık ve Stresle Başa Çıkma
Bireyler, stresle başa çıkmak veya duygusal boşluklarını doldurmak için tütün mamullerine başvurabilirler.
Avrupa Birliği’nde yapılan bir araştırmaya göre, yetişkinlerin %56’sı, tütün kullanımını stresle başa çıkmak için kullandıklarını ifade etmektedir.
Tütün Mamullerinin Kolay Erişimi
Tütün mamullerinin kolayca erişilebilir olması, kullanım oranlarını artırabilir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya genelinde tütün mamulleri satış noktalarının yaygınlığı, tütün kullanım oranlarıyla doğrudan ilişkilidir.
Aile İçi Modeller
Aile bireylerinin tütün mamulleri kullanması, gençlerin de bu alışkanlığı benimsemesine neden olabilir.
Birleşik Krallık’ta yapılan bir araştırmaya göre, 18-24 yaş arası gençlerin %66’sı, ailelerinin tütün mamulleri kullandığını belirtmektedir.
Bu istatistikler, tütün mamulleri kullanımına ilişkin nedenlerin ve etkenlerin çeşitliliğini yansıtıyor. Bu nedenlerin anlaşılması, tütün kontrolü politikalarının etkili bir şekilde oluşturulması ve uygulanması için önemli bir kaynak olacak gibi.
Gelelim Türkiye için bu istatistikler ne durumda sorusuna. TÜİK’in 2023 tarihli yayınladığı verilere göre, hepsiveri.com‘un çıkardığı grafikler şöyle. Bu verilere göre, 2010-2012 ve 2014’de %34,5-%42,3 arasında değişen “merak ile başlama”, yerini “arkadaş etkisi”ne bırakmış durumda.
DSÖ: Dünya genelinde sigara kullanımı azalıyor, Türkiye’de artıyor
Dünya genelinde tütün kullanımı, son yıllarda belirgin bir düşüş eğilimi gösteriyor. DSÖ – Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından Kasım 2021’de yayımlanan tütün kullanımı araştırması, bu trendi doğruluyor.
2000 yılında dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin tütün kullanıcısı olduğu belirtiliyor. Ancak, tütün kullanımının kontrolüne yönelik yapılan çalışmalar sayesinde, 2020 yılına gelindiğinde bu oran dörtte bir oranına (yüzde 22,3) inmiş. Dünya genelinde tütün kullanımıyla mücadelede sağlanan ilerlemenin önemli bir göstergesi olarak görülebilir.
Mevcut çabaların devam etmesi halinde, tütün kullanımının dünya genelinde daha da azalması bekleniyor. WHO’nun tahminlerine göre, tütün kullanımıyla mücadeledeki bu momentum devam ederse, 2025 yılında dünya genelinde tütün kullanım oranının beşte bir seviyesine kadar düşebileceği öngörülüyor.
DSÖ: Dünyada 1.5 milyar insan…
DSÖ, Sağlık Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Yeşilay Derneği ve Amerikan Kanser Araştırma Enstitüsü (AICR) gibi kurumların verilerinden derlenen bilgilere göre, tütün mamulleri dünya genelinde tüketicilerinin yarısından fazlasının hayatını kaybetmesine neden oluyor.
1987 yılından bu yana, sigaraya bağlı hastalık ve ölümlerin artmasıyla birlikte tütünle mücadele konusunda küresel çapta çalışmalar yürütülüyor. Ancak, DSÖ’nün 2021 verilerine göre, dünya genelinde yaklaşık 1,5 milyar insan sigara içiyor ve bu rakamın 2025 yılında 1,7 milyara ulaşması bekleniyor.
Tütün kullanımında yaş ortalaması 46 yaş ve üstünde seyrediyor. Özellikle erkeklerde 45-54, kadınlarda ise 55-64 yaş grubunun tütün kullanımında öne çıktığı belirtiliyor. Sigara kaynaklı hastalıklar nedeniyle her yıl dünya genelinde 8 milyondan fazla kişi yaşamını yitiriyor. Bu can kayıplarının 1 milyonundan fazlası ise sigara dumanına maruz kalmaktan kaynaklanıyor.
Sigara kaynaklı ölümler 2 katına çıkma yönünde ilerliyor
Geleceğe dair öngörüler de endişe verici. DSÖ’nün tahminlerine göre, sigara kaynaklı ölümlerin önümüzdeki 8 yıl içinde iki katına çıkması bekleniyor.
Özellikle çocuklar, sigara dumanına maruz kalma konusunda büyük risk altında. Dünya genelindeki çocukların yarısı tütün dumanına maruz kalırken, yaklaşık 70 bin çocuk, pasif içicilik nedeniyle solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak 5 yaşından önce yaşamını yitiriyor.
Tütün kullanım oranları ülkelerin ve bölgelerin gelişmişlik düzeyine göre değişiklik gösteriyor. Gelişmekte olan veya az gelişmiş ülkelerde yaşayanların %84’ü sigara kullanıcısı. Bu da tütün kullanımının özellikle bu bölgelerde büyük bir sorun olduğunu gösteriyor.
Bu veriler, tütünle mücadelede küresel çapta daha etkili politikaların ve önlemlerin alınması gerekliliğini bir kez daha ortaya koyuyor. Sigara kullanımının azaltılması ve toplum sağlığının korunması için kararlı adımların atılması hayati önem taşıyor.
Çocuklar risk altında: Her yıl 65 bin çocuk pasif içicilik nedeniyle hayatını kaybediyor
Dünya genelinde tütün ürünü kullanımına bağlı nedenlerle her yıl 8 milyondan fazla kişi hayatını kaybederken, bu kişilerin 1,3 milyonunu tütün dumanına maruz kalanlar oluşturuyor. Çocuklar da tütün dumanına maruz kalma riski altında bulunuyor; her yıl 65 bin çocuk, pasif içicilik nedeniyle hayatını kaybediyor.
Tütün ürünleri sadece sağlık açısından değil, aynı zamanda ekonomi ve çevre açısından da büyük zararlara yol açıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, tütün ürünlerinin neden olduğu ekonomik kayıplar yılda 1,4 trilyon doları buluyor.
Bu nedenle, sigara bırakma sürecinde profesyonel destek almak ve bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemleri kullanmak, tütün kullanımını bırakma başarısını artırmada önemli bir rol oynuyor.
Türkiye’de sigarayı bırakmak
Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen sigara bırakma polikliniklerinde, 2010 yılından bu yana yaklaşık 4 milyondan fazla muayene gerçekleştirildi. Sağlık Bakanlığı, tütün ürünü bağımlılığından kurtulmak isteyenler için, ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı kullanımda. Buna ek olarak sağlık kuruluşlarındaki sigara bırakma polikliniklerinden kesintisiz destek alınabiliyor. Eğer, bu haberi okurken mobil cihazınızdaysanız, 171‘e tıklayarak arayabilirsiniz.
ALO 171 hattı, 2010 yılından bu yana yaklaşık 31 milyon çağrıya yanıt verdi. Hattı arayanlar, sigara bırakma motivasyonunu artırmaya yönelik görüşmeler yapmanın yanı sıra nikotin bağımlılık testinden geçiriliyorlar.
Test sonucuna göre, kişilere özelleştirilmiş sigara bırakma planları oluşturuluyor ve nikotin yoksunluğuyla başa çıkma konusunda danışmanlık hizmeti sunuluyor. Onay verenler ise bir yıl boyunca düzenli takip görüşmelerinden faydalanabiliyor. Bu destekle, danışma hattı aracılığıyla sigarayı bırakanların oranı dünya ortalamasının üzerinde. Bakanlık, yaklaşık %40’lık bir başarı elde edildiğini ifade ediyor.
Yüksek nikotin bağımlılığına sahip olanlar ise sigara bırakma polikliniklerine yönlendiriliyor ve gerekli tedavi süreci başlatılıyor. Türkiye genelinde bulunan 577 sigara bırakma polikliniği, 2010 yılından bu yana yaklaşık 3,3 milyon muayene gerçekleştirdi.
Bu haber gibi daha çok haber görmek istiyorsanız, lütfen bizi takip edin!
