DSÖ/Avrupa’nın yeni raporu, Avrupa, Orta Asya ve Kanada’da ergenlik çağındaki gençler arasında madde ve sigara kullanımının endişe verici boyutlarda olduğunu ortaya koyuyor.

Rapora göre, 15 yaşındaki gençlerin yarısından fazlası alkol denemiş durumda. Her 5 gençten 1’i yakın zamanda e-sigara kullanmış. Bunun dışında birçok genç sürekli e-sigara ve sigara kullanıyor. Bu durum, gençlerin maruz kaldığı riskleri açıkça ortaya koyuyor.

HBSC Çalışmasından çarpıcı bulgular

Okul Çağındaki Çocuklarda Sağlık Davranışları (HBSC), ergen sağlığı ve refahıyla ilgili  uluslararası bir araştırma. Dört yılda bir anketler raporlanarak hazırlanılan belgelere göre, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde elde edilen bulguları kullanarak; gençlerin sağlık ve refahına ilişkin yeni perspektifler elde etmek, sağlığın sosyal belirleyicilerini anlamak ve gençlerin yaşamlarını iyileştirmek için politika ve uygulamaları bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.

Bu araştırma için, Avrupa, Orta Asya ve Kanada’da yaklaşık 280.000 gençle anket yapıldı. Bu ankete göre, yaklaşık her beş gençten biri son 30 gün içinde e-sigara içti.

HBSC çalışmasının yeni verilerine göre, madde kullanımında cinsiyetler arasındaki fark daralıyor, bu da hedefe yönelik önleme stratejilerine duyulan ihtiyacı vurguluyor. Özellikle:

• Alkol Tüketimi Yaygınlığı: 15 yaşındaki gençlerin %57’si en az bir kez alkol denemiş, %37’si ise son 30 gün içinde alkol tüketmiş.
• E-sigaraların Popülaritesi: Ankete katılan gençlerin %32’si bir noktada e-sigara kullanmış, %20’si ise son 30 gün içinde e-sigara kullanmış.
• Esrar Kullanımı Eğilimleri: Esrar kullanımında hafif bir düşüş olsa da, daha önce kullanmış olan gençlerin oranı %14’ten (2018) %12’ye (2022) gerilemiş.
• Daralan Cinsiyet Uçurumu: Cinsiyetler arasındaki madde kullanımındaki eşitsizlik hızla kapanıyor. Kızlar, sigara, alkol ve e-sigara kullanımında erkeklerle eşitleniyor veya onları geçiyor.

Çocuklarda alkol kullanımı ve riskler

Alkol, ergenler arasında en yaygın kullanılan madde. 15 yaşındakilerin yüzde 57’si en az bir kez denemiş ve yaklaşık olarak her dört gençten biri son 30 gün içinde alkol tüketmiş. Araştırmaya göre bu yaştaki erkeklerin %56’sı ve kızların %59’u alkol kullanmış.

Araştırmaya göre alkol kullanan gençlerin yaklaşık %37’si son 30 gün içinde alkol aldığını bildirmiştir (erkeklerin %36’sı ve kızların %38’i).

Grafik, Türkiye için yaş gruplarına göre sigara içme oranlarını veriyor:

Tüm yaş gruplarındaki gençlerin %9’u yaşamları boyunca en az bir kez ciddi bir sarhoşluk deneyimi yaşamış. Bu oran yaşla birlikte artıyor ve 15 yaşındakiler arasında endişe verici bir şekilde yüzde 20’ye ulaşıyor.

Yakın zamandaki çalışmalar, son 30 gün içinde sarhoş olma sıklığının da yaşla birlikte arttığını ortaya koymaktadır. 13 yaşındakiler arasında %5 olan bu oran, 15 yaşındakiler arasında endişe verici bir şekilde %15’e yükselmekte ve reşit olmayanların içki içmesiyle ilgili bu büyüyen sorunu engellemek için hedefe yönelik müdahale stratejilerine duyulan acil ihtiyacı vurgulamaktadır.

Bu bulgular, alkolün ne kadar ulaşılabilir ve normalleştirilmiş olduğunu gösteriyor. Ayrıca çocuklar ve gençler için alkolün neden olduğu zararlardan korumak için daha iyi politika önlemlerine acil ihtiyaç olduğunu işaret ediyor.

Aşağıdaki grafik tüm yaş gruplarından Türkiye verisi:

E-sigaralar, ergenler arasında geleneksel sigaralardan daha popüler hale geliyor

E-sigara kullanımı giderek artıyor. 15 yaşındaki gençlerin yaklaşık üçte biri (%32) yaşamları boyunca e-sigara kullanmış. Bu çocukların %20’si son 30 gün içinde e-sigara kullanmış.

13 yaşından itibaren e-sigara kullanımı, geleneksel sigaralardan daha yaygın hale geliyor. Bu durum, gençlere yönelik müdahale stratejilerinin acil ihtiyacını ortaya koyuyor. 13 yaşındakilerin %5’i son 30 gün içinde sigara içtiğini bildirirken, son 30 gün içinde e-sigara kullananların oranı %9’dur.

Geleneksel sigaralardan daha popüler bir seçenek olarak e-sigaraya geçiş, video oyunlarında, eğlence programlarında ve multimedya platformları aracılığıyla gençlere yönelik diğer içeriklerde zararlı ürün yerleştirmeyi hedeflemek de dahil olmak üzere, ortaya çıkan bu halk sağlığı sorununu ele almak için hedefli müdahaleler gerektirmektedir.

DSÖ/Avrupa’nın İsveç’te görüştüğü 15 yaşındaki İmran “Çok fazla video oyunu oynuyorum” dedi. “Eğer bilgisayar/playstation oyunundaki karakteriniz elinde alkollü bir içki ya da sigara tutuyorsa, bu sizi etkileyebilir ve normal görünmesini sağlayabilir.”

Gençlerin Zararlı Maddelerden Korunması İçin Acil Önlemler Gerekli

Esrar kullanımında hafif bir düşüş

Esrar kullanımında hafif bir düşüş yaşanıyor. 15 yaşındaki gençlerin %12’si, 2018’den bu yana esrar kullanımında bir düşüş yaşandığını belirtirken, %6’sı son 30 gün içinde esrar kullandıklarını ifade etti. Öte yandan, çocukların anketlere dürüst cevap verdikleri kabul edilse de bir kısmının dürüst olmama ihtimali de var.

Esrarın erken kullanımı, ilerleyen yaşlarda bağımlılık ve sorunlu kullanıma yol açabilir. Bu nedenle, ergenlere yönelik önleyici çalışmaların, bu risklerin azaltılması ve sağlıklı seçimlerin teşvik edilmesi açısından büyük önem taşıdığı vurgulanıyor.

Cinsiyetler arası madde kullanımındaki fark kapanıyor: Kızlar erkekleri yakalıyor

Ergenler arasındaki madde kullanımında cinsiyetler arası farklar kapanıyor. Geçmişte, madde kullanımı erkekler arasında daha yaygındı ancak bu manzara değişiyor. Özellikle, 15 yaşındaki genç kızlar, bazı durumlarda erkekleri geçerek, geleneksel cinsiyet normlarını sarsıyor.

Bu değişimin, 11 yaşındaki belirgin farkın 15 yaşına gelindiğinde ortadan kalktığı sigara kullanımını; kızların erkekleri geçtiği e-sigara kullanımını ve kızların daha yüksek oranlarda alkol tükettiği gözlemleniyor.

Özellikle, ergenlik dönemindeki cinsiyet farklarının kapanması, hem erkek hem de kız çocuklarının benzersiz deneyimlerine ve ihtiyaçlarına duyarlı önleme stratejilerinin geliştirilmesini gerektiriyor.

“Ergenlerin sağlığını korumak için önlemler şart!”

Alkol, nikotin ve tütün ürünlerinin kullanımının azaltılması ve gençler tarafından tüketiminin önlenmesi için kapsamlı önlemlere ihtiyaç var. Bu önlemler arasında tüketim vergilerinin artırılması, ürün bulunabilirliğinin sınırlandırılması ve reklam faaliyetlerine yönelik kapsamlı yasaklar bulunuyor.

DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Henri P. Kluge, “Çocuklar arasında zararlı maddelerin yaygın kullanımı ciddi bir halk sağlığı tehdididir” diyerek konuya dikkat çekiyor. Kluge, DSÖ/Avrupa’nın gençleri zararlı ve bağımlılık yapıcı ürünlerden korumak için ülkelerle işbirliği içinde çalıştığını ve bu mücadelede etkili olmaya devam edeceğini belirtiyor.