25 Kasım, Birleşmiş Milletler tarafından “Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü” olarak kabul edilmiştir. Bu gün, dünya genelinde kadınlara yönelik şiddetin sona erdirilmesi için farkındalık yaratmayı ve eyleme geçmeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de de kadına yönelik şiddet, toplumsal bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Bu haberde, Türkiye’de kadına yönelik şiddetin boyutları, yıllara göre kadın cinayetleri istatistikleri, şiddet gerekçesiyle verilen uzaklaştırma kararları ve bu sorunun çözümüne yönelik atılan adımlar ele alınacaktır.
Kadına Yönelik Şiddetin Boyutları
Kadına yönelik şiddet, fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik boyutlarıyla kadınların yaşam kalitesini düşüren ve temel insan haklarını ihlal eden bir olgudur. Türkiye’de yapılan araştırmalar, kadınların önemli bir kısmının yaşamlarının bir döneminde şiddete maruz kaldığını göstermektedir. Bu durum, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, geleneksel değer yargıları ve yetersiz koruma mekanizmaları gibi faktörlerle ilişkilendirilmektedir.
Yıllara Göre Kadın Cinayetleri İstatistikleri
Kadına yönelik şiddetin en trajik sonuçlarından biri, kadın cinayetleridir. Kaynakların verileri, kadın cinayetlerinin yıllar içinde artış gösterdiğini göstermektedir. Türkiye’de kadın cinayetleri, son yıllarda artış göstermiş ve kamuoyunun dikkatini çekmiştir. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu‘nun verilerine göre, 2010 yılından bu yana kadın cinayetlerinin sayısı aşağıdaki gibidir:
| Yıl | Kadın Cinayeti Sayısı |
|---|---|
| 2010 | 180 |
| 2011 | 121 |
| 2012 | 210 |
| 2013 | 237 |
| 2014 | 294 |
| 2015 | 303 |
| 2016 | 328 |
| 2017 | 409 |
| 2018 | 440 |
| 2019 | 474 |
| 2020 | 300 |
| 2021 | 280 |
| 2022 | 381 |
| 2023 | 438 |
Kaynak: Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu .Kadın Cinayetlerini Durduracağız
Bu tablo, 2010 yılından itibaren kadın cinayetlerinde genel bir artış trendi olduğunu göstermektedir. Özellikle 2019 yılında 474 kadın cinayeti ile en yüksek seviyeye ulaşılmıştır. 2020 ve 2021 yıllarında bir düşüş gözlense de, 2022 ve 2023 yıllarında tekrar artış yaşanmıştır.
Kaynak: Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu . 2023 Yıllık Veri Raporu
Şiddetin Nedenleri
- Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadına yönelik şiddetin temel nedenlerinden biri, toplumsal cinsiyet rollerine dayalı eşitsizliklerdir. Kadının “itaatkâr” olması gerektiği fikri, erkeklerin üstün bir konumda olduğu algısını desteklemektedir.
- Eğitim Eksikliği: Eğitim seviyesinin düşüklüğü, hem şiddet uygulayan hem de şiddet mağduru olan bireyler arasında daha yaygındır.
- Ekonomik Bağımlılık: Kadınların ekonomik olarak eşlerine bağımlı olması, şiddet gördüklerinde dahi ilişkiyi sürdürmelerine neden olabilmektedir.
- Yetersiz Hukuki ve Sosyal Destekler: Koruma mekanizmalarındaki yetersizlik, kadınların şiddetten korunmasını zorlaştırmaktadır.
Şehirlere ve Yıllara Göre Uzaklaştırma Kararları
Kadına yönelik şiddeti önlemek amacıyla uygulanan en önemli tedbirlerden biri, şiddet uygulayan kişilere yönelik verilen uzaklaştırma kararlarıdır. Bu kararlar, mağdurun güvenliğini sağlamak ve şiddetin tekrarlanmasını önlemek için alınmaktadır. Ancak, Türkiye genelinde bu kararların etkinliği ve uygulanabilirliği konusunda çeşitli sorunlar bulunmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Adalet Bakanlığı’nın verilerine göre, 2015-2020 yılları arasında şiddet gerekçesiyle verilen uzaklaştırma kararlarının sayısı aşağıdaki gibidir:
| Yıl | Uzaklaştırma Kararı Sayısı |
|---|---|
| 2015 | 96.417 |
| 2016 | 101.678 |
| 2017 | 110.478 |
| 2018 | 123.536 |
| 2019 | 136.457 |
| 2020 | 148.000 |
Kaynak: Adalet Bakanlığı
Bu veriler, uzaklaştırma kararlarının yıllar içinde arttığını göstermektedir. Ancak, bu artışın şiddet vakalarındaki artıştan mı yoksa farkındalık ve başvuru sayılarındaki yükselişten mi kaynaklandığı konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır.
Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Yönelik Öneriler
Toplumsal Cinsiyet Eğitimi: Eğitim müfredatında toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik eden içeriklere yer verilmelidir.
Hukuki Düzenlemelerin Güçlendirilmesi: Mevcut yasalar daha etkin bir şekilde uygulanmalı ve cezaların caydırıcılığı artırılmalıdır.
Kadınların Ekonomik Güçlenmesi: Kadınların iş gücüne katılımını artırmak, şiddetle mücadelede önemli bir adımdır.
Medyanın Rolü: Şiddeti romantize eden veya meşrulaştıran yayınların yerine, şiddete karşı bilinçlendirme yapan içeriklere öncelik verilmelidir.
Koruma Mekanizmalarının Etkinliği: Uzaklaştırma kararları ve diğer koruma tedbirlerinin uygulanabilirliği artırılmalıdır.
Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Atılan Adımlar
Türkiye, kadına yönelik şiddetle mücadele kapsamında çeşitli yasal ve kurumsal düzenlemeler yapmıştır. Bunlar arasında 2012 yılında yürürlüğe giren 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” ve 2011 yılında imzalanan İstanbul Sözleşmesi bulunmaktadır. Ancak, 2021 yılında Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı alması, bu alandaki mücadelede geri adım olarak değerlendirilmiştir.
Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) kurulmuş ve Alo 183 Sosyal Destek Hattı gibi hizmetler devreye alınmıştır. Bu merkezler ve hatlar, şiddet mağduru kadınlara psikolojik, hukuki ve sosyal destek sağlamaktadır.
Türkiye’de kadına yönelik şiddet, toplumsal bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Yıllara göre kadın cinayetleri ve uzaklaştırma kararlarındaki artış, sorunun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Yasal düzenlemeler ve kurumsal yapılar oluşturulmuş olsa da, uygulamada yaşanan eksiklikler ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği gibi yapısal sorunlar, şiddetin önlenmesinde engel teşkil etmektedir.
Kadına yönelik şiddetin önlenmesi için toplumsal farkındalığın artırılması, yasal düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulanması ve mağdurlara yönelik destek mekanizmalarının güçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, eğitim sisteminde toplumsal cinsiyet eşitliği konusunun daha fazla yer alması ve medyanın bu konuda sorumlu yayıncılık yapması da önem arz etmektedir.
Kadına Yönelik Şiddet konusunda nerelere başvurulabilir?
1. Güvenlik ve Kolluk Kuvvetleri
- 155 Polis İmdat: Şiddet durumunda kolluk kuvvetlerine ulaşılabilir. Polis, mağduru koruma altına alma ve şiddet uygulayana müdahale etme yetkisine sahiptir.
- 156 Jandarma İmdat: Kırsal bölgelerde şiddet vakalarında destek sağlar.
- 112 Acil Çağrı Merkezi: Tüm acil durumlarda destek alınabilecek genel bir hattır.
2. Resmi Kurumlar
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı:
- Kadın Konukevleri (Sığınma Evleri): Şiddet mağdurlarına güvenli bir barınma sağlar.
- Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM): Psikolojik, hukuki ve sosyal destek sunar; uzaklaştırma kararlarının uygulanmasını takip eder.
- Adalet Bakanlığı:
- Adliyelerdeki Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri, şiddet mağdurlarına hukuki destek verir.
- Aile mahkemelerinden 6284 Sayılı Kanun kapsamında uzaklaştırma kararı talep edilebilir.
3. Hukuki Yardım
- Baroların Kadın Hakları Merkezleri:
- Şiddet mağdurlarına ücretsiz hukuki danışmanlık ve avukat desteği sağlar.
- Türkiye’nin tüm illerinde baroların sunduğu bu hizmete başvurulabilir.
- Adli Yardım Büroları: Maddi durumu yetersiz olan kadınlara ücretsiz avukat atanması konusunda destek verir.
4. Psikolojik Destek ve Danışma Hizmetleri
- Alo 183 Sosyal Destek Hattı:
- Kadına yönelik şiddet, aile içi şiddet ve çocuk istismarı gibi durumlarda 7/24 psikolojik, hukuki ve sosyal destek sağlar.
- Belediyelerin Kadın Danışma Merkezleri:
- Psikolojik destek ve yönlendirme hizmetleri sunar.
5. Kadın Sivil Toplum Kuruluşları
- Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (KCDP):
- Kadın cinayetleri ve şiddet vakalarını takip eder.
- Hukuki süreçlerde mağdurlara destek sunar ve kamuoyu farkındalığı yaratır.
- Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı:
- Kadınların sığınma ihtiyacını karşılar, hukuki destek ve psikolojik yardım sağlar.
- Kadın Dayanışma Vakfı:
- Şiddet mağduru kadınlara destek sağlayan bir diğer önemli vakıftır.
- CEVAP (Kadın Danışma Merkezleri ve Dayanışma Dernekleri):
- Kadınlara yönelik yerel düzeyde koruma ve danışmanlık hizmetleri sunar.
6. Yerel Yönetimler
- Belediyelerin Kadın Danışma ve Dayanışma Merkezleri:
- Hukuki, psikolojik ve sosyal destek hizmetleri sunar.
- Kadınların ekonomik olarak güçlenmesi için istihdam projelerine yönlendirir.
7. Akrabalar ve Yakın Çevre
- Şiddet mağdurları, güvendikleri aile üyelerine, arkadaşlarına veya komşularına durumlarını bildirebilir ve acil durumlarda destek talep edebilir.
8. Medya ve Kamuoyu
- Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu gibi kuruluşlar aracılığıyla kamuoyuna duyurulan vakalar, genellikle hızlı bir şekilde hukuki ve sosyal destek alır.
- Sosyal medya platformları, şiddet mağdurlarının seslerini duyurmak ve yardım talep etmek için sıklıkla kullandığı bir mecra haline gelmiştir.
